Czy musisz przyjąć spadek po zmarłym? Co zrobić, by nie odziedziczyć długów?
Wielu ludzi myśli, że spadek to tylko pieniądze, nieruchomości i kosztowności. Tymczasem rzeczywistość bywa brutalna – w testamencie możesz odziedziczyć nie tylko majątek, ale też długi zmarłego. Co wtedy? Czy musisz spłacać cudze zobowiązania? A może da się tego uniknąć? W tym artykule wyjaśniamy, jak działa prawo spadkowe w Polsce, co musisz zrobić po śmierci bliskiego i w jakim terminie zareagować, by nie mieć problemów przez resztę życia.
Co dokładnie oznacza „przyjęcie spadku”?
Przyjęcie spadku to nic innego jak wyrażenie zgody na wejście w prawa i obowiązki zmarłego – w tym:
- prawa do nieruchomości, samochodów, pieniędzy,
- obowiązki, takie jak długi, niespłacone kredyty, pożyczki, zaległości wobec ZUS czy US.
W polskim prawie masz trzy możliwości:
- Przyjęcie spadku wprost – dziedziczysz cały majątek i cały dług, nawet ponad wartość majątku.
- Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza – dziedziczysz tylko do wartości majątku spadkowego (czyli nie dopłacasz „ze swojego”).
- Odrzucenie spadku – całkowicie rezygnujesz z dziedziczenia (zarówno aktywów, jak i długów).
Ile masz czasu na decyzję?
Masz dokładnie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się o tytule powołania do spadku, czyli najczęściej:
- od śmierci bliskiej osoby,
- lub od chwili, gdy dowiesz się, że jesteś spadkobiercą (np. po testamencie).
Brak decyzji = domyślne przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza (od 2015 r.). Choć brzmi to korzystnie, i tak warto złożyć formalne oświadczenie, by uniknąć problemów.
Jak sprawdzić, czy spadek zawiera długi?
To kluczowa kwestia. W pierwszej kolejności:
- Uzyskaj odpis aktu zgonu
- Zbierz informacje o majątku i zadłużeniu zmarłego – np. zapytaj w bankach, ZUS, urzędach, pobierz dane z BIG/KRD jeśli masz dostęp,
- Sprawdź, czy prowadził działalność gospodarczą – często generuje ona ukryte zobowiązania.
Możesz też złożyć w sądzie wniosek o spis inwentarza, by urząd wyliczył, co dokładnie zostawiono po zmarłym.
Jak odrzucić spadek?
- Złóż oświadczenie o odrzuceniu spadku:
- u notariusza (koszt: ok. 200–300 zł),
- lub w sądzie rejonowym – właściwym dla miejsca zamieszkania spadkobiercy.
- Przygotuj:
- dowód osobisty,
- odpis aktu zgonu zmarłego,
- dokument potwierdzający pokrewieństwo (np. akt urodzenia).
- W oświadczeniu wyraźnie zaznacz, że odrzucasz spadek w całości.
Co z dziećmi? Czy dziedziczą długi po Tobie?
Tak – jeśli Ty odrzucisz spadek, w Twoje miejsce wchodzi kolejny w linii dziedziczenia – czyli najczęściej Twoje dzieci. Dlatego trzeba równocześnie odrzucić spadek także w ich imieniu – jeśli są niepełnoletnie, robisz to jako rodzic, ale musisz mieć:
- zgodę sądu rodzinnego,
- osobny wniosek i uzasadnienie (sąd często zgadza się bez problemu, ale wymaga procedury).
Brak reakcji = dzieci przejmują długi.
Czy można cofnąć odrzucenie spadku?
Nie, chyba że oświadczenie zostało złożone:
- pod wpływem błędu (np. nie wiedziałeś o majątku),
- pod przymusem,
- i zgłosiłeś to do sądu w ciągu 6 miesięcy od wykrycia błędu.
To trudna procedura i najczęściej nieskuteczna – decyzję należy dobrze przemyśleć.
Jakie są skutki przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza?
- Nie odpowiadasz za długi ponad wartość majątku spadkowego,
- Ale nadal mogą Cię ścigać wierzyciele – do kwoty np. nieruchomości czy ruchomości,
- Dlatego musisz zgłosić spis inwentarza – by ustalić, jaka jest granica Twojej odpowiedzialności.
Podsumowanie
Spadek to nie tylko mieszkanie po dziadku – to również zobowiązania, które mogą ciągnąć się latami. Masz prawo odmówić jego przyjęcia, ograniczyć swoją odpowiedzialność lub zrzec się go całkowicie. Ale czas działa na Twoją niekorzyść – masz tylko 6 miesięcy, by coś zrobić. Milczenie może Cię wiele kosztować. Zanim podejmiesz decyzję – skonsultuj się z prawnikiem lub notariuszem. W spadku chodzi nie tylko o pieniądze, ale też o odpowiedzialność.
