Pobraliście się w Hiszpanii, Anglii, Norwegii, USA albo gdziekolwiek indziej – było pięknie, romantycznie i… legalnie. Po latach przychodzi jednak moment, w którym jedno z Was chce zakończyć małżeństwo. Tylko co dalej? Czy trzeba wracać do kraju, w którym odbył się ślub? Czy sąd w Polsce w ogóle może orzec rozwód, jeśli związek zawarto za granicą? A co z dokumentami, tłumaczeniami, dziećmi i podziałem majątku? Oto praktyczne wyjaśnienie, co zrobić, gdy polska para chce się rozwieść po ślubie zawartym poza granicami Polski.

Małżeństwo za granicą a rozwód w Polsce – czy to możliwe?

Tak – można się rozwieść w Polsce, nawet jeśli ślub odbył się za granicą, pod warunkiem, że przynajmniej jedna ze stron ma polskie obywatelstwo i miejsce zamieszkania w Polsce.

Polskie sądy uznają śluby zawarte za granicą, jeśli zostały zarejestrowane w polskim urzędzie stanu cywilnego (tzw. transkrypcja aktu małżeństwa). Jeśli tego nie zrobiono wcześniej, trzeba będzie to nadrobić – bez rejestracji rozwód w Polsce będzie niemożliwy.

Co ważne: miejsce zawarcia ślubu nie ma wpływu na jurysdykcję rozwodową, czyli nie musisz jechać do kraju, w którym braliście ślub.

Zobacz też: Jak szybko można się rozwieść w Polsce?

Co trzeba zrobić, aby rozwód po ślubie za granicą był możliwy?

Konieczne będzie:

1. Transkrybowanie zagranicznego aktu małżeństwa w Polsce – czyli zgłoszenie go do urzędu stanu cywilnego i uzyskanie polskiego odpisu.
2. Złożenie pozwu rozwodowego do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania powoda lub małżonka.
3. Załączenie przetłumaczonego (przez tłumacza przysięgłego) zagranicznego aktu małżeństwa, jeśli jeszcze nie ma go w polskich aktach USC.

Jeśli nie wiesz, od czego zacząć, przeczytaj również: Jak złożyć pozew o rozwód – dokumenty, koszty, terminy

Co, jeśli oboje mieszkacie za granicą?

W takiej sytuacji polski sąd nadal może orzec rozwód, jeśli obie strony mają polskie obywatelstwo. Wymagana jest jednak zgoda obu stron na prowadzenie sprawy w Polsce albo wykazanie, że powód ma silniejsze związki z krajem (np. meldunek, majątek, rodzina w Polsce).

Jeśli jednak oboje jesteście za granicą i chcecie rozwodu w miejscu zamieszkania, możecie przeprowadzić go przed sądem danego kraju – ale wtedy:

• obowiązuje prawo lokalne,
• mogą wystąpić różnice w podziale majątku, opiece nad dziećmi, alimentach,
• możliwe są komplikacje przy uznaniu rozwodu w Polsce, jeśli nie przeprowadzicie procedury uznania wyroku zagranicznego.

Czy wyrok rozwodowy wydany za granicą jest ważny w Polsce?

Tak, ale musi zostać uznany przez polski sąd. W przypadku rozwodu orzeczonego w kraju Unii Europejskiej zwykle wystarczy tzw. formularz zgodny z rozporządzeniem Bruksela II bis i prawomocny wyrok.

Dla krajów spoza UE (np. USA, Kanada) konieczne będzie:

• tłumaczenie wyroku przez tłumacza przysięgłego,
• złożenie wniosku o uznanie wyroku przez Sąd Okręgowy w Polsce,
• wykazanie, że wyrok spełnia polskie standardy (np. poszanowanie prawa do obrony, brak sprzeczności z porządkiem publicznym).

Uwaga: dopiero po uznaniu wyroku za granicą można ponownie zawrzeć małżeństwo w Polsce.

Co z dziećmi, alimentami i podziałem majątku?

Jeśli rozwód przeprowadzasz w Polsce, wszystkie kwestie związane z dziećmi, władzą rodzicielską, kontaktami i alimentami mogą być rozstrzygnięte przez sąd w ramach jednej sprawy.

W przypadku rozwodu zagranicznego – zależy to od prawa danego kraju. Może się okazać, że np. opiekę nad dzieckiem trzeba będzie regulować osobno przed polskim sądem, jeśli dziecko mieszka w Polsce.

Jeśli masz wątpliwości, jak przygotować się do całości sprawy rozwodowej, przeczytaj też: Rozwód krok po kroku – poradnik prawny

Podsumowanie: Ślub za granicą nie zamyka drogi do rozwodu w Polsce

Zawarcie małżeństwa za granicą nie oznacza, że jesteś „przywiązany” do tamtego kraju na zawsze – ani uczuciowo, ani prawnie. Jeśli Ty lub Twój małżonek jesteście obywatelami polskimi i przynajmniej jedno z Was mieszka w Polsce, możecie legalnie i skutecznie rozwieść się w Polsce, nawet jeśli ślub był zawarty w innym państwie.

Ważne jednak, by zadbać o formalności – zarejestrować akt małżeństwa, przetłumaczyć dokumenty i przygotować się do postępowania sądowego. Polskie sądy rozwodowe mają doświadczenie w tego typu sprawach – ale warto wiedzieć, na czym stoisz, zanim podejmiesz pierwszy krok.

Nie musisz zostać w związku, który już nie istnieje – również w sensie prawnym. Masz wybór, masz prawo i masz wsparcie – skorzystaj z niego, jeśli czujesz, że to czas na nowy rozdział.

W rządowych planach pojawiła się alternatywa dla tradycyjnego procesu rozwodowego: możliwość rozwiązania małżeństwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (USC). Propozycja ma odciążyć sądy i skrócić czas oczekiwania na rozstrzygnięcie, ale dotyczyłaby tylko części małżonków. Zgodne oświadczenia stron, brak sporu i spełnienie ustawowych warunków stanowiłyby podstawę do zakończenia małżeństwa w trybie administracyjnym. Takie rozwiązanie sygnalizuje m.in. serwis Forsal, opisując założenia projektu Ministerstwa Sprawiedliwości.

Rozwód poza salą rozpraw – jak ma działać nowa ścieżka

Projekt przewiduje, że rozwód będzie można przeprowadzić przed kierownikiem USC, a nie w sądzie. Małżonkowie musieliby złożyć zgodne oświadczenia o woli zakończenia małżeństwa, a urzędnik dokonałby wpisu w rejestrze stanu cywilnego. Warunkiem byłoby osobiste stawiennictwo obu stron i zachowanie tzw. terminów bezpieczeństwa, czyli odstępu między pierwszym a ostatecznym oświadczeniem.

Najważniejsze założenia projektu:

• Zgodne oświadczenia małżonków – procedura dotyczyłaby tylko tych par, które chcą się rozwieść bez sporu.
  
• Brak wspólnych małoletnich dzieci – rozwód w USC byłby możliwy jedynie wtedy, gdy nie ma konieczności ustalania kwestii opieki i alimentów.
  
• Terminy bezpieczeństwa – ostateczne oświadczenie mogłoby być złożone najwcześniej po miesiącu i nie później niż po sześciu miesiącach od pierwszego.
  
• Wyłączenia – jeśli między małżonkami już toczy się sprawa rozwodowa, nie będzie możliwości skorzystania z trybu administracyjnego.
  

Taki model miałby zastosowanie tylko do prostych spraw, w których nie ma potrzeby ingerencji sądu. Rozwiązanie to ma przyspieszyć procedurę, zmniejszyć koszty i dać małżonkom możliwość zamknięcia formalności w bardziej neutralnych warunkach.

Kto skorzysta, a kto nie – warunki i ograniczenia w praktyce

Rozwód przed kierownikiem USC nie będzie dostępny dla wszystkich. Projekt zakłada wyraźne ograniczenia, które mają zapewnić, że z tej formy skorzystają wyłącznie pary bez konfliktów wymagających interwencji sądu.

Kto będzie mógł skorzystać:

• Małżonkowie bez wspólnych małoletnich dzieci – brak konieczności rozstrzygania kwestii władzy rodzicielskiej i alimentów.
  
• Osoby, które są zgodne co do rozwodu – oboje muszą złożyć jednoznaczne oświadczenie w tej sprawie.
  
• Pary bez sporów majątkowych – procedura w USC nie przewiduje rozstrzygania podziału majątku.
  
• Ci, którzy chcą szybkiego rozwiązania – formalności mogą zamknąć się w ciągu kilku tygodni.
  

Kto nie będzie mógł skorzystać:

• Rodzice małoletnich dzieci – sprawy dotyczące opieki i alimentów pozostają w kompetencji sądu.
  
• Małżonkowie w sporze – jeśli jedna ze stron nie zgadza się na rozwód, procedura w USC nie będzie możliwa.
  
• Osoby z toczącą się sprawą rozwodową – brak możliwości przeniesienia sprawy z sądu do urzędu.
  
• Małżonkowie oczekujący rozstrzygnięcia podziału majątku – kwestie finansowe nadal trzeba będzie uregulować oddzielnie.
  

W praktyce rozwód w USC będzie więc rozwiązaniem dla par, które wspólnie podjęły decyzję o rozstaniu i chcą przejść przez ten proces w sposób szybki oraz bezkonfliktowy. To ukłon w stronę osób, które nie chcą angażować sądu w prostą formalność, a jedynie sformalizować koniec małżeństwa.

Plusy i minusy proponowanego rozwiązania

Pomysł wprowadzenia rozwodu przed kierownikiem USC ma wielu zwolenników, ale budzi też pewne wątpliwości. Z jednej strony oznacza duże ułatwienie dla małżonków, z drugiej – może nie zabezpieczać wszystkich interesów stron tak dobrze, jak tradycyjna procedura sądowa.

Zalety rozwodu w USC:

• krótszy czas trwania procedury,
  
• brak konieczności uczestnictwa w rozprawie sądowej,
  
• niższe koszty formalności,
  
• bardziej neutralna atmosfera urzędu w porównaniu z salą sądową.
  

Wady i ograniczenia:

• brak możliwości dla rodziców małoletnich dzieci,
  
• brak rozstrzygnięcia w zakresie podziału majątku,
  
• ryzyko, że jedna ze stron podejmie decyzję bez pełnej świadomości konsekwencji.
  

Z tego powodu nawet w przypadku prostego rozwodu warto skonsultować swoją sytuację z adwokatem. Prawnik może pomóc przygotować odpowiednie dokumenty, doradzić w sprawie podziału majątku czy alimentów między małżonkami i upewnić się, że rozwód nie przyniesie nieoczekiwanych skutków.

Podsumowanie – co może zmienić nowy projekt

Wprowadzenie rozwodu przed kierownikiem USC byłoby jedną z największych zmian w polskim prawie rodzinnym od lat. Zmiana ta ma na celu odciążenie sądów i stworzenie szybszej ścieżki dla małżeństw, które rozstają się w zgodzie i nie mają wspólnych dzieci. Dzięki temu rozwiązaniu rozwód mógłby stać się mniej stresującym doświadczeniem, ograniczonym do złożenia oświadczeń w urzędzie stanu cywilnego.

Nowa procedura nie wyeliminuje jednak całkowicie udziału sądów – pozostanie konieczna w przypadkach, gdy sprawa dotyczy dzieci, sporów majątkowych czy braku porozumienia między stronami. Dlatego eksperci podkreślają, że nawet w prostych sytuacjach warto skorzystać z pomocy kancelarii adwokackiej. Konsultacja z prawnikiem daje pewność, że wszystkie kwestie zostaną uregulowane zgodnie z obowiązującymi przepisami, a rozwód rzeczywiście zakończy się bez komplikacji.