Wspólność majątkowa małżeńska to domyślny ustrój majątkowy większości polskich małżeństw. Jednak w sytuacjach kryzysowych — szczególnie przy rozstaniu lub rozwodzie — wiele osób rozważa ustanowienie rozdzielności. Czy można to zrobić jeszcze przed rozwodem? Kiedy to ma sens i jakie są tego skutki prawne?
W tym artykule wyjaśniamy:
- czym jest rozdzielność majątkowa,
- w jakich sytuacjach warto ją ustanowić,
- jak to zrobić — polubownie lub przez sąd,
- oraz dlaczego może to być ważny krok jeszcze przed złożeniem pozwu rozwodowego.
Czym jest rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa to jeden z ustrojów majątkowych przewidzianych przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Polega na tym, że każdy z małżonków:
- posiada swój własny majątek (zarówno sprzed ślubu, jak i nabyty później),
- samodzielnie nim zarządza,
- nie odpowiada za zobowiązania drugiego współmałżonka (chyba że się ich podjął).
W przeciwieństwie do wspólności majątkowej (która powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa), rozdzielność może zostać wprowadzona później — i to zarówno za zgodą obojga małżonków, jak i jednostronnie, przez orzeczenie sądu.
Jak można ustanowić rozdzielność majątkową?
Są dwie główne drogi:
1.
Umowa majątkowa małżeńska (intercyza)
Jeśli małżonkowie są zgodni, mogą udać się do notariusza i podpisać umowę, w której:
- ustalą rozdzielność od wybranej daty (może być bieżąca lub przyszła),
- mogą również zawrzeć dodatkowe ustalenia (np. częściową rozdzielność, wyrównanie dorobków).
➡ Wymagana jest zgoda obu stron i wizyta u notariusza.
2.
Orzeczenie sądu – jednostronne ustanowienie rozdzielności
Jeśli jeden z małżonków nie zgadza się na intercyzę, drugi może złożyć pozew do sądu rejonowego (wydział cywilny) o ustanowienie rozdzielności majątkowej.
Sąd może orzec rozdzielność m.in. gdy:
- małżonkowie nie prowadzą wspólnego gospodarstwa,
- jedno z nich trwoni majątek lub zaciąga zobowiązania bez wiedzy drugiego,
- istnieje stan trwałego rozpadu pożycia,
- brak zaufania finansowego zagraża interesom jednego z małżonków lub dzieci.
Kiedy warto ustanowić rozdzielność majątkową przed rozwodem?
Nie trzeba czekać na rozwód, by chronić swój majątek. Ustanowienie rozdzielności jeszcze przed złożeniem pozwu rozwodowego może być zasadne, gdy:
- jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą i zaciąga ryzykowne zobowiązania,
- pojawia się konflikt dotyczący pieniędzy, majątku lub kredytów,
- występuje trwała separacja fizyczna i brak wspólnych decyzji finansowych,
- istnieje ryzyko, że jeden z małżonków chce wyprowadzić majątek lub ukryć część aktywów przed rozwodem,
- jeden z małżonków chce się chronić przed odpowiedzialnością za długi drugiego (np. kredyty konsumenckie, pożyczki „chwilówki”, leasingi).
➡ W takich przypadkach ustanowienie rozdzielności wstrzymuje dalsze powiększanie wspólnego majątku, a tym samym upraszcza przyszły podział i zabezpiecza interesy strony działającej uczciwie.
Co daje rozdzielność majątkowa w praktyce?
- każdy z małżonków zarządza wyłącznie własnym majątkiem,
- dochody, wynagrodzenia, zakupy, oszczędności po dacie rozdzielności należą tylko do jednej strony,
- małżonkowie nie odpowiadają za swoje długi wzajemnie,
- znika obowiązek uzyskiwania zgody współmałżonka na niektóre czynności prawne (np. sprzedaż nieruchomości).
Rozdzielność nie wpływa na obowiązki alimentacyjne, opiekę nad dziećmi ani więzi rodzinne — dotyczy wyłącznie sfery majątkowej.
Czy sąd może ustanowić rozdzielność z datą wsteczną?
Tak. W wyjątkowych przypadkach sąd może ustalić, że rozdzielność obowiązuje od dnia wcześniejszego niż data wyroku. Zazwyczaj dotyczy to sytuacji, gdy:
- rozkład pożycia miał miejsce wiele miesięcy wcześniej,
- małżonkowie nie prowadzili już wspólnego gospodarstwa domowego,
- jedna ze stron dokumentuje samodzielne funkcjonowanie i finansowanie życia.
➡ Wniosek o datę wsteczną trzeba szczegółowo uzasadnić.
Podsumowanie: rozdzielność majątkowa to nie zawsze znak końca małżeństwa — czasem to początek ochrony
Wiele osób traktuje intercyzę lub rozdzielność majątkową jako sygnał ostatecznego rozpadu związku. Tymczasem to przede wszystkim narzędzie do zabezpieczenia siebie, dzieci, przyszłości i finansów — szczególnie w czasie niepewności, rozstania lub nierównowagi w zarządzaniu pieniędzmi.
Nie trzeba czekać na rozwód, by chronić siebie.
Rozdzielność majątkowa może pomóc uporządkować sytuację przed postępowaniem rozwodowym, ułatwić późniejszy podział majątku i ograniczyć konflikty.
