Umowa ustna – kiedy jest ważna, a kiedy Cię pogrąży?

Wielu z nas zawiera umowy ustnie – bez podpisu, bez świadków, często „na słowo honoru”. Choć wydaje się to naturalne w relacjach codziennych, zawodowych czy sąsiedzkich, to pytanie pozostaje jedno: czy umowa ustna jest w ogóle ważna? A jeśli tak – to czy można ją udowodnić w sądzie? W tym artykule wyjaśniamy, kiedy umowa ustna ma taką samą moc jak pisemna, kiedy lepiej jej unikać i co robić, gdy druga strona nie dotrzyma słowa.

Czy umowa ustna jest ważna w świetle prawa?

Tak – umowa ustna jest co do zasady tak samo ważna jak umowa pisemna. Zgodnie z art. 60 Kodeksu cywilnego, oświadczenie woli może być złożone w dowolnej formie – także ustnie, a nawet przez gesty czy zachowanie.

Oznacza to, że:

• jeśli dwie osoby ustalą między sobą konkretne warunki,
• i obie strony wyrażą zgodę,

to mamy do czynienia z wiążącą umową – niezależnie od tego, czy coś podpisano.

Kiedy wymagana jest forma pisemna?

Są jednak sytuacje, w których ustawa wymaga formy pisemnej, pod rygorem nieważności. Przykłady:

• umowa sprzedaży nieruchomości – wymagana forma aktu notarialnego,
• umowa darowizny nieruchomości,
• umowa o pracę – musi być potwierdzona na piśmie najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy,
• umowa leasingu,
• umowa spółki komandytowej czy z o.o.

W tych przypadkach umowa ustna nie będzie ważna – nawet jeśli obie strony się zgodziły.

Jakie umowy można zawrzeć ustnie?

Umowa ustna sprawdzi się m.in. przy:

• zleceniu prostych usług (np. naprawa, korepetycje),
• sprzedaży rzeczy ruchomych (np. używane meble),
• wynajmie krótkoterminowym,
• pożyczce (do 1 000 zł bez obowiązku pisma),
• umowie o dzieło (np. wykonanie grafiki, strony internetowej).

Pamiętaj jednak – im większa wartość, tym większe ryzyko. Brak pisemnego potwierdzenia utrudnia dochodzenie roszczeń w razie sporu.

Jak udowodnić zawarcie umowy ustnej?

To najczęstszy problem – nie tyle z samą ważnością umowy, co z możliwością jej udowodnienia. Sąd nie ma „czasu na słowo”, dlatego liczą się dowody.

Możliwe formy udowodnienia umowy ustnej:

• wiadomości SMS, e-mail, Messenger – potwierdzające ustalenia,
• nagrania rozmowy – jeśli uczestniczysz w niej, to jest legalne,
• zeznania świadków – np. osób obecnych przy rozmowie lub wykonaniu pracy,
• faktury, przelewy, potwierdzenia płatności – jako dowód realizacji.

Im więcej dowodów posiadasz – tym większa Twoja wiarygodność przed sądem.

Jakie są ryzyka zawierania umów ustnych?

Zawarcie umowy ustnej nie jest błędem, ale niesie duże ryzyko dowodowe, zwłaszcza jeśli:

• druga strona wycofa się z ustaleń,
• nie zostawicie po sobie żadnych śladów,
• dojdzie do sporu o warunki (np. cena, termin, zakres pracy).

W przypadku konfliktu sąd może uznać, że… żadna umowa nie została zawarta. A wtedy zostajesz z pustymi rękami.

Czy warto podpisywać każdą umowę?

Nie każda sytuacja wymaga podpisu – ale warto zostawiać po sobie jakikolwiek ślad ustaleń, np.:

• mailowe podsumowanie po rozmowie,
• wiadomość SMS z „ustaleniami”,
• krótką umowę w PDF (nawet bez podpisu, ale z akceptacją w treści),
• ofertę i jej potwierdzenie.

To nie musi być 3-stronicowy dokument – wystarczy jasny komunikat, który można później pokazać w sądzie.

Podsumowanie

Umowa ustna to pełnoprawne zobowiązanie – o ile da się ją udowodnić. W życiu codziennym zawieramy ich setki, często nieświadomie. Dlatego warto znać swoje prawa, rozumieć zasady i… zostawiać po sobie cyfrowe ślady. Bo kiedy pojawia się konflikt, „słowo przeciwko słowu” nie wystarczy – ale „słowo + dowód” już tak.