Alimenty na dziecko – co musisz wiedzieć?
Rozwód lub rozstanie rodziców nie kończy wspólnej odpowiedzialności za dziecko. Jednym z kluczowych elementów tej odpowiedzialności są alimenty. W tym artykule wyjaśniamy, komu przysługują, jak ustalana jest ich wysokość i co zrobić, gdy druga strona nie płaci.
Czym są alimenty na dziecko?
Alimenty to regularne świadczenia finansowe jednego z rodziców na rzecz dziecka, które mają pokrywać jego codzienne potrzeby życiowe – od jedzenia i ubrań, po edukację i rozrywkę.
Świadczenie alimentacyjne jest obowiązkiem ustawowym wynikającym z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – rodzice są zobowiązani do zapewnienia utrzymania i wychowania dziecka.
Kiedy można ubiegać się o alimenty?
Alimenty przysługują dziecku od rodzica, który nie sprawuje bezpośredniej pieczy. Można się o nie ubiegać w kilku przypadkach:
- W trakcie rozwodu
- Po rozwodzie
- W przypadku rozstania nieformalnych partnerów
- Jeśli jeden z rodziców uchyla się od obowiązków finansowych
Nie ma znaczenia, czy rodzice byli małżeństwem – liczy się istnienie więzi biologicznej lub ustalonego ojcostwa.
Jak sąd ustala wysokość alimentów?
Sąd bierze pod uwagę dwa kluczowe kryteria:
- Usprawiedliwione potrzeby dziecka – wiek, zdrowie, edukacja, zajęcia dodatkowe
- Zarobkowe i majątkowe możliwości rodzica – czyli to, co realnie może (a niekoniecznie faktycznie) zarobić
Przykład: jeśli rodzic pracuje „na czarno” lub zaniża dochody, sąd może ocenić jego możliwości na podstawie kwalifikacji i rynku pracy.
Czy można żądać alimentów wstecz?
Tak, ale pod pewnymi warunkami. Można dochodzić alimentów za maksymalnie 3 lata wstecz, o ile udowodni się, że:
- potrzeby dziecka istniały w tym okresie,
- rodzic nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego,
- nie było wcześniej orzeczenia sądu lub umowy.
Co zrobić, jeśli druga strona nie płaci?
W przypadku uchylania się od płacenia alimentów masz kilka możliwości:
- Wszczęcie egzekucji komorniczej – komornik może zająć wynagrodzenie, konto bankowe lub inne składniki majątku
- Wniosek o wpis do rejestru dłużników BIG
- Zawiadomienie do prokuratury – niepłacenie alimentów to przestępstwo z art. 209 Kodeksu karnego
W sytuacji skrajnej można także wystąpić o alimenty z Funduszu Alimentacyjnego (jeśli spełnione są kryteria dochodowe).
Czy alimenty można zmienić?
Tak. Alimenty nie są ustalane raz na zawsze. Jeśli zmienia się sytuacja finansowa którejkolwiek ze stron lub potrzeby dziecka, można złożyć:
- Pozew o podwyższenie alimentów – np. gdy dziecko zaczyna szkołę lub potrzebuje leczenia
- Pozew o obniżenie alimentów – np. gdy rodzic straci pracę lub zachoruje
W obu przypadkach trzeba przedstawić nowe okoliczności i dowody (np. faktury, PIT, zaświadczenia).
Jak długo trzeba płacić alimenty?
W Polsce nie ma z góry określonego wieku, do którego należy płacić alimenty. Obowiązek trwa do momentu, w którym dziecko:
- stanie się samodzielne finansowo,
- zakończy edukację,
- lub sąd uzna, że dalsze wsparcie nie jest uzasadnione
To oznacza, że nawet dorosłe dziecko (np. student 23-letni) może otrzymywać alimenty, jeśli nadal się uczy i nie zarabia.
Czy można ustalić alimenty poza sądem?
Tak. Rodzice mogą podpisać ugodę alimentacyjną:
- w formie pisemnej – najlepiej z podpisami notarialnie poświadczonymi,
- lub w obecności mediatora – ugoda zatwierdzona przez sąd ma moc wyroku
W wielu przypadkach to szybsze i mniej stresujące rozwiązanie niż sprawa sądowa.
Podsumowanie
Alimenty to forma wsparcia dziecka i obowiązek, który prawo traktuje bardzo poważnie. Warto znać swoje prawa – zarówno jako osoba ubiegająca się o alimenty, jak i ta zobowiązana do ich płacenia. W razie wątpliwości, najlepiej skonsultować się z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w sprawach rodzinnych.
